Alevi Belleği

Dr. İsmail Engin  i_engin@yahoo.de

Berlin’de yaşayan bir grup akademisyenin katkısıyla Mayıs 2000 tarihinden beri olgunlaştırılmaya çalışılan bir düşünce yaşama geçirildi. Alevileri/Aleviliği içeren bir dokümentasyon merkezinin oluşturulması amacıyla „Alewitisches Gedächtnis“ [Alevi Belleği] adıyla bir kurum kuruldu.

Bu aşamaya nasıl gelindi?

1) Alevileri-Aleviliği içeren yazılı belgelerin, Osmanlı döneminden itibaren merkezi hükümet tarafından korun(a)madığı görüşü Aleviler arasında yaygın hale gelmiştir. Alevi tarihini konu edinen Alevi yazarlar bu tezi sürekli işlemektedir.

2) Alevi kimliğinin 1980’li yılların sonlarında giderek artan bir ivmeyle kamusal alana taşınmasının doğal bir sonucu olarak ortaya çıkan Alevi örgütlenmelerinin tarihiyle ilgili yönetim kurulu tutanaklarının, etkinlik raporlarının, o günün koşullarını yansıtan güncel tarihine ilişkin benzeri belgelerin düzenli bir arşive dönüştürülemediği, zamanla bunların yok olduğu saptanmıştır.

3) Alevilerle ilgili bölük pörçük, özel kişilerin elinde bulunan ve alan çalışması sonucunda ilgi alanlarına yönelik elde edilen görüntülü, sesli malzemeye meraklısının ulaşmasındaki mekân ve zaman zorluğunun yanı sıra, bu tür malzemenin kimlerde olduğunun, hangi durumda bulunduğunun saptanmasına yönelik yetersizliklerin; bu çalışmaların bir araya getirilip konu üzerine çalışan araştırmacıların veya konuya ilgi duyan meraklısının hizmetine sunulmasının, dolayısıyla Alevilere/Aleviliğe yönelik geçerli saptamaların yapılmasının, Alevilerin/Aleviliğin anlaşılabilmesinin önünde büyük engeller oluşturduğu belirlenmiştir.

Bu bağlamda kısa, orta ve uzun vadeli planlamayla birbirinin devamı niteliğinde bir dizi proje çalışmasına girişildi.

a) İlk aşamada, değişik yerlerde birbirinden bağımsız olarak bulunan etnografik malzemeyi biraraya getirerek, bu sayede anlamlı ilişkiler kurmak ve ilgili bir katalog oluşturmak amacıyla Berlin, İstanbul ve İzmir ekseninde 27 Şubat 2001 tarihinde faaliyete geçen www.tahtacilar.com adlı bir internet sitesiyle, dokümentasyon merkezinin bir Alevi grup olan Tahtacılar örneğinde, öncelikle internet ortamında oluşturulması „denemeleri“ne başlandı. Şu anda 14 MB  hacminde bilgi okuyucunun hizmetindedir.

b) Ardından, 2 Temmuz 2001’de Alevilik/Aleviler ve Tahtacılar üzerine çalışan bilim adamlarını, akademisyenleri, araştırmacıları bünyesinde toplamak için, tahtacilar@yahoogroups.de adında bir e-grup kuruldu.

c) tahtacilar@yahoogroups.de  Aleviler/Alevilik alanında çalışan bilim adamlarıyla araştırmacıları biraraya getirince, Alevileri/Aleviliği içerecek ve genel bir referans sitesi olabilecek kapsamlı internet sitesinin tasarımına başlandı. Bu aşama, dokümentasyon merkezinde var olacak malzemenin konu kümelerinin sistematize edilerek kataloglanması çalışmalarını beraberinde getirdi. Konuların kümelendirilmesindeki güçlüklerin ve eksikliklerin mümkün olduğunca giderilebilmesine çalışılarak, internette sembolik olarak 12 konu kümesi altında ilgili malzemenin toplanması ve kamuoyunun yararlanmasına açılması uygun görüldü. Bu bağlamda, www.alewiten.com adıyla dizayn edilmiş yeni bir internet sitesi oluşturuldu. Bu arada tahtacilar@yahoogroups.de de konuyla ilgili duyurularda bulunuldu. Bunun sonucunda bilim adamlarıyla araştırmacılardan giderek artan bir makale-eser akışı sağlandı.

d) www.tahtacilar.com‚un birinci yılını tamamladığı 27. Şubat 2002 tarihinde, www.alewiten.com sanal dünyada konuyla ilgili çalışmaların, malzemenin kataloglandığı ve kamuoyunun hizmetine sunulduğu kapsamlı bir internet sitesi olarak resmen yerini almış oldu. Bilgisayar ortamındaki malzeme, bu sayede dünyanın her yerinde konu üzerine çalışan veya konuya ilgi duyan meraklısına internet aracılığıyla iletilmeye başlandı. Şu anda 60 MB hacminde bilgi okuyucunun hizmetindedir.

e) Bütün bunlar gerçekleştirilirken 2 Şubat 2002 günlü toplantıyla kurumsal bir yapıya kavuşmak için ilk adım atıldı. Böylece sanal dünyanın yanı sıra kurumsal bir mekânın tüzel anlamda oluşturulması girişimleri hukuki boyuta taşındı. Tüzük çalışmaları değişik mesleklerden 9 akademisyenin katkısıyla gerçekleştirildi ve 30. Temmuz 2002 tarihinde hukuki anlamda tüzel bir kimlik Rıza Şahin başkanlığında „Förderverein Alewitisches Gedächtnis e.V.“ [Alevi Belleği] adıyla kazanıldı.

Bir kurum olarak Förderverein Alewitisches Gedächtnis / Alevi Belleği‘nin amaçları arasında,

1) Alevileri/Aleviliği içeren yazılı ve görsel çalışmaları,belgeleri biraraya getirerek maddi bir mekân içerisinde ve bilgisayar ortamında Alevi Dokümentasyon Merkezi’ni (Alevi Arşivi) oluşturmak ve kamu hizmetine açmak;

2) Amacına uygun olarak yayın ve akademik toplantılar [panel, seminer, sempozyumlar] yapmak bulunmaktadır.

Konuyla ilgili çalışmalar yoğunlaşarak devam etmektedir.